ဟားဗတ္ဘဲြ႔ႏွင္းသဘင္က ဘီလ္ဂိတ္ရဲ႕ေဟာေျပာမႈ

ဇြန္လ(၇)ရက္ေန႔ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ ဟားဗတ္တကၠသုိလ္မွာ ဘီလ္ဂိတ္ေဟာေျပာခဲ့တဲ့
ေဟာေျပာပဲြတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေဟာေျပာပဲြမွာ ဘီလ္ဂိတ္က သူ႔ငယ္စဥ္ေက်ာင္းသားဘဝ၊
ေက်ာင္းကထြက္ခြါခဲ့တဲ့ အေတြ႔အႀကံဳနဲ႔ သူ႔ရဲ႕လူ႔ဘဝအျမင္ေတြကို
ေဟာေျပာသြားခဲ့ပါတယ္။

President Bok, former President Rudenstine, incoming President Faust,
members of the Harvard Corporation and the Board of Overseers, members of
the faculty, parents, and especially, the graduates:

ေလးစားရပါတဲ့ လက္ရွိပါေမာကၡBok၊ ယခင္ပါေမာကၡ Rudenstine၊ ေနာက္လာမဲ့ပါေမာကၡ
Faust၊ ဟားဗတ္အဖဲြ႔ဝင္ ဝန္ထမ္းမ်ား၊ ၾကည့္ၾကပ္ေရးမွဴးမ်ား၊ ဆရာ ဆရာမမ်ား၊
မိဘမ်ားနဲ႔ အထူးသျဖင့္ေက်ာင္းသား၊ ေက်ာင္းသူမ်ား ....

I’ve been waiting more than 30 years to say this: "Dad, I always told you
I’d come back and get my degree."

"အေဖ... ကြၽန္ေတာ့္ရဲ႕ဘဲြ႔လက္မွတ္ကုိ ကြၽန္ေတာ္အရျပန္လာယူမယ္လို႔
ကြၽန္ေတာ္အၿမဲေျပာခဲ့တယ္" ဆိုတဲ့ ႏွစ္(၃ဝ)ၾကာေစာင့္ခဲ့ရတဲ့ စကားတစ္ခြန္းကို
ကြၽန္ေတာ္ေျပာခြင့္ရပါၿပီ။

I want to thank Harvard for this timely honor. I’ll be changing my job next
year … and it will be nice to finally have a college degree on my resume.

ဒီလိုအခ်ိန္မွာ ကြၽန္ေတာ့္ကိုဘဲြ႔ဂုဏ္ထူးေတြ ေပးခဲ့တဲ့ဟားဗတ္ကုိ
ကြၽန္ေတာ္ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ႏွစ္မွာ ကြၽန္ေတာ္အလုပ္ေျပာင္းေတာ့မယ္။
(ေဆာ့ဝဲလ္ကုမၸဏီမွ ပင္စင္ယူမွာကို ဆိုလိုတာျဖစ္တယ္)။ တကၠသုိလ္ကဘဲြ႔တစ္ခုကို
ကြၽန္ေတာ့္ကိုယ္ေရးအက်ဥ္းမွာ ေရးႏိုင္ခဲ့ပါၿပီ။

I applaud the graduates today for taking a much more direct route to your
degrees. For my part, I’m just happy that the Crimson has called me
"Harvard’s most successful dropout." I guess that makes me valedictorian of
my own special class … I did the best of everyone who failed.

ဒီေန႔ ဒီေနရာမွာထိုင္ေနၾကတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြအစား ကြၽန္ေတာ္ဝမ္းသာမိပါတယ္။
ခင္ဗ်ားတို႔ရယူႏိုင္ခဲ့တဲ့ ဘဲြ႔လက္မွတ္က ကြၽန္ေတာ့္ထက္ ပိုလြယ္ကူခဲ့ပါတယ္။
ဟားဗတ္ေက်ာင္းသတင္းစာ Crimson က ကြၽန္ေတာ့္ကို "ဟားဗတ္တကၠသိုလ္သမိုင္းမွာ
အေအာင္ျမင္ဆံုး (တစ္ဝက္တစ္ပ်က္) ေက်ာင္းရပ္နားတဲ့ေက်ာင္းသား"လို

႔ ေျပာခဲ့တယ္။
ဒါဟာ ကြၽန္ေတာ့္လိုေက်ာင္းသားေတြကို ကြၽန္ေတာ္ေဟာေျပာခြင့္ရေစတယ္လို႔
ကြၽန္ေတာ္ထင္တယ္... က်႐ႈံးသူေတြထဲမွာ ကြၽန္ေတာ္အေကာင္းဆံုး
လုပ္ႏိုင္ခဲ့လို႔ပါပဲ။

But I also want to be recognized as the guy who got Steve Ballmer to drop
out of business school. I’m a bad influence. That’s why I was invited to
speak at your graduation. If I had spoken at your orientation, fewer of you
might be here today.

ဒါေပမယ့္ အားလံုးကို ကြၽန္ေတာ္အသိေပးရဦးမယ္။ ကြၽန္ေတာ့္ေၾကာင့္ Steve Ballmer
(ေဆာ့ဝဲလ္ကုမၸဏီမန္ေနဂ်ာ)လည္း ဟားဗတ္စီးပြါးေရးေက်ာင္းကေန ေက်ာင္းရပ္နားခဲ့တယ္။
ကြၽန္ေတာ္ဟာ ၾသဇာဆိုးလႊမ္းႏိုင္သူျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ခင္ဗ်ားတို႔ရဲ႕
ဘဲြ႔ႏွင္းသဘင္အခမ္းအနားမွာ ေဟာေျပာဖို႔ ကြၽန္ေတာ္ဖိတ္ၾကားခံရတယ္။ တကယ္လို႔
ခင္ဗ်ားတို႔ရဲ႕ေက်ာင္းဖြင့္ပဲြ အခမ္းအနားမွာသာ ကြၽန္ေတာ္ေဟာေျပာခြင့္ရခဲ့ရင္
ဒီေန႔ထိႀကံ့ႀကံ့ခံၿပီး ဒီေနရာမွာ ဘဲြ႔ယူမဲ့့ေက်ာင္းသားေတြ ဒီထက္နည္းပါလိမ့္မယ္။

Harvard was just a phenomenal experience for me. Academic life was
fascinating. I used to sit in on lots of classes I hadn’t even signed up
for. And dorm life was terrific. I lived up at Radcliffe, in Currier House.
There were always lots of people in my dorm room late at night discussing
things, because everyone knew I didn’t worry about getting up in the
morning. That’s how I came to be the leader of the anti-social group. We
clung to each other as a way of validating our rejection of all those social
people.

ဟားဗတ္မွာပညာသင္ၾကားခဲ့ရတဲ့ အေတြ႔အႀကံဳက ကြၽန္ေတာ့္အတြက္ ထူးျခားတဲ့
အေတြ႔အႀကံဳျဖစ္တယ္။ ေက်ာင္းဝင္းအတြင္းပညာေရးက အရမ္းစိတ္ဝင္စားဖို႔ေကာင္းတယ္။
ကြၽန္ေတာ္ေရြးမထားတဲ့ ဘာသာရပ္ေတြကို ကြၽန္ေတာ္အၿမဲ သြားနားေထာင္ခဲ့တယ္။
ေက်ာင္းဝင္းျပင္ပ ေနထိုင္ေရးကလည္း အရမ္းမိုက္တယ္။ Radcliffeမွာ
ကြၽန္ေတာ္လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေနခ်င္သလိုေနခဲ့တယ္။ ကြၽန္ေတာ့္အခန္းမွာ
ညနက္သန္းေခါင္ယံအထိ ကိစၥဝိစၥေတြ ေဆြးေႏြးၾကသူေတြ မျပတ္ခဲ့ဘူး။
ေနာက္တစ္ေန႔မနက္မွာ မနက္ေစာေစာထဖို႔ ကြၽန္ေတာ္ဘယ္ေတာ့မွ မစဥ္းစားခဲ့ဘူးဆိုတာ
သူတို႔သိလို႔ျဖစ္တယ္။ ဒါနဲ႔ပဲ ကြၽန္ေတာ္က ေက်ာင္းမွာလူမႈေရးေခါင္းပါးတဲ့
ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ အဖဲြ႔ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္ခဲ့ရတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔အတူတကြ
ဖက္တြယ္ေနထိုင္ၾကၿပီး လူမႈဆက္ဆံေရးေကာင္းတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕
ဆန္႔က်င္ဘက္အလုပ္ကိုပဲ လုပ္ခဲ့ၾကတယ္။

Radcliffe was a great place to live. There were more women up there, and
most of the guys were science-math types. That combination offered me the
best odds, if you know what I mean. This is where I learned the sad lesson
that improving your odds doesn’t guarantee success.

Radcliffeက ေနထိုင္လို႔ေကာင္းတဲ့ ေနရာေလးပါ။ အဲဒီေနရာမွာ မိန္းကေလးေတြက
ေယာက္်ားေလးေတြထက္ မ်ားတယ္။ ေယာက္်ားေလးအမ်ားစုကလည္း သိပၸံပညာရပ္နဲ႔ဆိုင္တဲ့
ေက်ာင္းသားေတြျဖစ္တယ္။ ဒီလိုအေျခအေနက ကြၽန္ေတာ့္အတြက္ အခြင့္အေရးေတြ
အမ်ားႀကီးဖန္တီးေပးခဲ့တယ္။ ကြၽန္ေတာ္ေျပာတာကို ခင္ဗ်ားတို႔နားလည္ခဲ့ရင္ေပါ့။
ဒါေပမယ့္ ႏွေျမာစရာေကာင္းတာက အဲဒီေနရာမွာ လူ႔ဘဝရဲ႕ ဝမ္းနည္းျခင္းသင္ခန္းစာကို
ကြၽန္ေတာ္သင္ယူခဲ့ရတယ္။ "အခြင့္အေရးေကာင္းတိုင္း သင္ေအာင္ျမင္လိမ့္မယ္လို႔
တထစ္ခ်ေျပာလို႔ မရဘူး"

One of my biggest memories of Harvard came in January 1975, when I made a
call from Currier House to a company in Albuquerque that had begun making
the world’s first personal computers. I offered to sell them software.

ဟားဗတ္မွာ ကြၽန္ေတာ္ေမ့မရတဲ့ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုက (၁၉၇၅)ခုႏွစ္
ဇန္နဝါရီလမွာျဖစ္ပြါးခဲ့တယ္။ အဲဒီတုန္းက ကြၽန္ေတာ္အေဆာင္ခန္းထဲကေနၿပီး
Albuquerqueမွာရွိတဲ့ ကုမၸဏီတစ္ခုဆီ ကြၽန္ေတာ္ဖုန္းဆက္ေနခဲ့တယ္။ အဲဒီကုမၸဏီက
ကမာၻ႔ပထမဦးဆံုး ကိုယ္ပိုင္ကြန္ျပဴတာတစ္လံုးကို ထီထြင္ေနတဲ့ ကုမၸဏီျဖစ္တယ္။
ကြၽန္ေတာ့္ေဆာ့ဝဲလ္ေတြ သူတို႔ကိုေရာင္းဖို႔ ကြၽန္ေတာ္စိတ္ကူးထားတယ္။

I worried that they would realize I was just a student in a dorm and hang up
on me. Instead they said: "We’re not quite ready, come see us in a month,"
which was a good thing, because we hadn’t written the software yet. From
that moment, I worked day and night on this little extra credit project that
marked the end of my college education and the beginning of a remarkable
journey with Microsoft.

ကြၽန္ေတာ္ဟာ အေဆာင္ေနေက်ာင္းသားတစ္ဦးဆိုတာ ကို သူတို႔သိသြားၿပီး
ဖုန္းခ်လိုက္မွာကို ကြၽန္ေတာ္အရမ္းစိုးရိမ္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔က
"ကြၽန္ေတာ္တို႔အဆင္သင့္ မျဖစ္ေသးဘူး။ တစ္လေနၿပီးမွ
ကြၽန္ေတာ္တို႔နဲ႔ျပန္ဆက္သြယ္ပါ"လို႔ ေျပာခဲ့တယ္။ ဒါဟာ သတင္းေကာင္းတစ္ခုပါ။
ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ေဆာ့ဝဲလ္ကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ေရးလို႔ မၿပီးေသးလို႔႔ပါပဲ။
အဲဒီအခ်ိန္ကစၿပီး ေက်ာင္းျပင္ပအလုပ္ေလးတစ္ခုနဲ႔ ေန႔ေနညည
ကြၽန္ေတာ္အလုပ္လုပ္ခဲ့တယ္။ အဲဒီအတြက္နဲ႔ ကြၽန္ေတာ္ရဲ႕ေက်ာင္းသားဘဝကို
ရပ္စဲခဲ့ၿပီး ေဆာ့ဝဲလ္ကုမၸဏီဆီလွမ္းတဲ့ မညီညာတဲ့ခရီးကိုစခဲ့တယ္။

What I remember above all about Harvard was being in the midst of so much
energy and intelligence. It could be exhilarating, intimidating, sometimes
even discouraging, but always challenging. It was an amazing privilege – and
though I left early, I was transformed by my years at Harvard, the
friendships I made, and the ideas I worked on.

ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဟားဗတ္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ကြၽန္ေတာ့္မွတ္ဥာဏ္ထဲမွာ အားအင္နဲ႔
အသိဥာဏ္ေတြျပည့္ဝေစခဲ့တယ္။ ဟားဗတ္မွာေနထိုင္ရတဲ့ဘဝက လူေတြကိုေပ်ာ္ရႊင္ေစသလို
စိတ္ဖိအားေတြလည္း ခံစားေစခဲ့တယ္။ တစ္ခါတေလ စိတ္ပ်က္အားေလ်ာ့ေစေပမယ့္
စိန္ေခၚမႈေတြ အၿမဲျပည့္ဝေစခဲ့တယ္။ ဟားဗတ္မွာေနရတဲ့ဘဝက အထူးအခြင့္အေရးပဲ....
ကြၽန္ေတာ္ကေစာၿပီး ခဲြထြက္သြားခဲ့ေပမယ့္ ဒီေနရာမွာ ကြၽန္ေတာ္ေတြ႔ႀကံဳခဲ့ရတဲ့
အေတြ႔အႀကံဳ၊ ခင္မင္ရင္းႏွီးခဲ့တဲ့ မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္း၊ ဒီေနရာမွာ
ေတြးေတာႀကံဆခဲ့တာေတြက ကြၽန္ေတာ့္ကိုလံုးဝ ေျပာင္းလဲေစခဲ့တယ္။

But taking a serious look back … I do have one big regret.

ဒါေပမယ့္ အခုခ်ိန္မွာ အတိတ္ကို ေသခ်ာျပန္စဥ္းစားၾကည့္လိုက္ရင္ ကြၽန္ေတာ့္ကို
ေနာင္တႀကီးႀကီးမားမား ရေစတဲ့ အရာတစ္ခုရွိခဲ့တယ္။

I left Harvard with no real awareness of the awful inequities in the world –
the appalling disparities of health, and wealth, and opportunity that
condemn millions of people to lives of despair.

ဟားဗတ္ကို ကြၽန္ေတာ္ထြက္ခြါခဲ့တုန္းက ဒီေလာကႀကီး လံုးဝမတရားဘူးဆိုတာကို
ကြၽန္ေတာ္မသိခဲ့ဘူး။ လူေတြရဲ႕ က်န္းမာေရး၊ ၾကြယ္ဝခ်မ္းသာမႈနဲ႔ အခြင့္အေရးေတြရဲ႕
မညီမွ်ျခင္းက ေၾကာက္ခမန္းလိလိပါပဲ။ အဲဒီအရာေတြက လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို
ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မဲ့တဲ့ ဘဝေရာက္ေအာင္ တြန္းပို႔ႏိုင္ခဲ့တယ္။

I learned a lot here at Harvard about new ideas in economics and politics. I
got great exposure to the advances being made in the sciences.

ဟားဗတ္မွာ စီးပြါးေရးဆိုင္ရာ၊ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ အေတြးအေခၚေတြ
ကြၽန္ေတာ္အမ်ားႀကီး သင္ယူခဲ့တယ္။ သိပၸံနည္းပညာရဲ႕ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ
ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကိုလည္း ကြၽန္ေတာ္နားလည္ခဲ့တယ္။

But humanity’s greatest advances are not in its discoveries – but in how
those discoveries are applied to reduce inequity. Whether through democracy,
strong public education, quality health care, or broad economic opportunity
– reducing inequity is the highest human achievement.

ဒါေပမယ့္ လူသားေတြရဲ႕ အႀကီးမားဆံုးတိုးတက္မႈက ဒီပညာရပ္ေတြကို
ရွာေဖြႏုိင္ခဲ့လို႔မဟုတ္ဘူး။ ဒီအရာေတြက လူသားေတြရဲ႕ မညီမွ်မႈေတြကို
ေလ်ာ့နည္းေအာင္ အကူအညီေပးႏိုင္လို႔ျဖစ္တယ္။ ဘယ္လိုနည္းမ်ဳိးျဖစ္ျဖစ္ --
ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံ၊ ျပည့္ဝတဲ့ပညာေရး၊ အရည္အခ်င္းစစ္မီတဲ့ က်န္းမာေရး၊ ၿပီးေတာ့
ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္တဲ့ စီးပြါးေရးအခြင့္အေရး စတာေတြက မညီမွ်မႈေတြကို
ေလ်ာ့နည္းေစတဲ့ လူသားေတြရဲ႕ ေအာင္ျမင္မႈတစ္ရပ္ျဖစ္တယ္။

I left campus knowing little about the millions of young people cheated out
of educational opportunities here in this country. And I knew nothing about
the millions of people living in unspeakable poverty and disease in
developing countries.

ေက်ာင္းဝင္းကေန ကြၽန္ေတာ္ခဲြထြက္ခဲ့တဲ့အခ်ိန္ ဒီႏိုင္ငံမွာ ပညာသင္ဖို႔
အခြင့္အလမ္းနည္းတဲ့ လူငယ္ေတြ သန္းေပါင္းမ်ားစြာ ရွိေနတယ္ဆိုတာကို
ကြၽန္ေတာ္လံုးဝမသိခဲ့ဘူး။ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ဆဲႏိုင္ငံေတြမွာ လူေတြဟာ
ထုတ္ေဖာ္ေျပာမျပႏိုင္တဲ့ ဆင္းရဲမဲြေတမႈနဲ႔ ေရာဂါဘယေတြၾကားမွာ
ရွင္သန္ေနရတယ္ဆိုတာကိုလည္း ကြၽန္ေတာ္မသိခဲ့ဘူး။

It took me decades to find out.

ဆယ္စုႏွစ္ၾကာမွ ဒီအရာေတြကို ကြၽန္ေတာ္သိရွိ နားလည္ခဲ့ရတယ္။

You graduates came to Harvard at a different time. You know more about the
world’s inequities than the classes that came before. In your years here, I
hope you’ve had a chance to think about how – in this age of accelerating
technology – we can finally take on these inequities, and we can solve them.

ဒီေန႔မွာေရာက္ရွိလာၾကတဲ့ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေတြ ခင္ဗ်ားတို႔နဲ႔ကြၽန္ေတာ္က
မတူတဲ့ေခတ္ကာလမွာ ဟားဗတ္ကိုေရာက္ခဲ့ၾကတယ္။ ခင္ဗ်ားတို႔က အရင္ေက်ာင္းသားေတြထက္
ေလာကႀကီးရဲ႕မတရား၊ မညီမွ်တာေတြကို ပိုနားလည္ၾကလိမ့္မယ္။ ဟားဗတ္မွာ ခင္ဗ်ားတို႔
ပညာသင္ၾကားဆဲကာလမွာ ကိစၥတစ္ရပ္ကို ခင္ဗ်ားတို႔ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကမယ္လို႔
ကြၽန္ေတာ္ေမွ်ာ္လင့္တယ္။ အဲဒီအရာက ေခတ္သစ္နည္းပညာေတြနဲ႔ အလွ်င္အျမန္
တိုးတက္ေနတဲ့ေခတ္မွာ ဒီလိုမညီမွ်မႈေတြကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဘယ္လိုရင္ဆိုင္မလဲ?
ဘယ္လိုေျဖရွင္းမလဲ ဆိုတာပဲျဖစ္တယ္။

Imagine, just for the sake of discussion, that you had a few hours a week
and a few dollars a month to donate to a cause – and you wanted to spend
that time and money where it would have the greatest impact in saving and
improving lives. Where would you spend it?

ေဆြးေႏြးရလြယ္ကူေအာင္ ဒီလိုစိတ္ကူးၾကည့္ရေအာင္ .... တကယ္လို႔ အပတ္စဥ္တိုင္း
ခင္ဗ်ားရဲ႕ အခ်ိန္အနည္းငယ္နဲ႔ လစဥ္လတိုင္း ေငြတခ်ဳိ႕ကိုခင္ဗ်ားလွဴတန္းမယ္။
ဒီအခ်ိန္၊ ဒီေငြေတြကို လူမႈကယ္ဆယ္ေရးနဲ႔ ေျပာင္းလဲတိုးတက္ေရး အေထာက္အကူအျပဳဆံုး
ေနရာမွာသံုးဖို႔ ခင္ဗ်ားေမွ်ာ္လင့္ခဲ့မယ္ဆိုရင္ ဘယ္လိုေနရာမ်ဳိးကို
ခင္ဗ်ားေရြးခ်ယ္မလဲ?

For Melinda and for me, the challenge is the same: how can we do the most
good for the greatest number with the resources we have.

Melinda (ဘီလ္ဂိတ္ရဲ႕ဇနီး)နဲ႔ကြၽန္ေတာ္ လည္း ဒီလိုျပႆနာကို ရင္ဆိုင္ခဲ့ရတယ္။
ကြၽန္ေတာ္တို႔ပိုင္ဆိုင္တဲ့ ပစၥည္းဥစၥာေတြကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ဘယ္လိုလုပ္မွ
ပိုအေထာက္အကူျပဳႏိုင္မလဲ?

During our discussions on this question, Melinda and I read an article about
the millions of children who were dying every year in poor countries from
diseases that we had long ago made harmless in this country. Measles,
malaria, pneumonia, hepatitis B, yellow fever. One disease I had never even
heard of, rotavirus, was killing half a million kids each year – none of
them in the United States.

ဒီျပႆာနာကို ေဆြးေႏြးေနတဲ့အေတာအတြင္း Melindaနဲ႔ကြၽန္ေတာ္ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ကို
ဖတ္မိတယ္။ အဲဒီေဆာင္းပါးက ဆင္းရဲတဲ့ႏိုင္ငံေတြက ကေလးငယ္ေတြဟာ အေမရိကန္မွာ
လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေတြထဲက အႏၱရာယ္မရွိႏိုင္ေတာ့ဘူးလို႔ သတ္မွတ္ထားတဲ့ေရာဂါေတြနဲ႔
ႏွစ္စဥ္သန္းေပါင္းမ်ားစြာ ေသဆံုးေနၾကတယ္။ ဝက္သက္ေရာဂါ၊ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ၊
အဆုတ္ေရာဂါ၊ အသဲေရာင္ေရာဂါ၊ အသားဝါေရာဂါနဲ႔ ကြၽန္ေတာ္လံုးဝ မၾကားခဲ့ဖူးတဲ့
လွည့္ပတ္ေရာဂါပိုးေၾကာင့္ ကေလးငယ္(၅)သိန္းေလာက္က ႏွစ္စဥ္ေသဆံုးေနရတယ္။
အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာေတာ့ ေသဆံုးမႈလံုးဝမရွိခဲ့ဘူး။

We were shocked. We had just assumed that if millions of children were dying
and they could be saved, the world would make it a priority to discover and
deliver the medicines to save them. But it did not. For under a dollar,
there were interventions that could save lives that just weren’t being
delivered.

ကြၽန္ေတာ္တို႔ အရမ္းတုန္လႈပ္သြားခဲ့တယ္။ ကေလးငယ္သန္းေပါင္းမ်ားစြာက ေသမင္းလက္က
လြတ္ဖို႔ရုန္းကန္ေနၾကတယ္။ သူတို႔ဟာ ကယ္တင္ႏိုင္သူေတြျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္
သူတို႔ကိုကယ္တင္ဖို႔ ကမာၻႀကီးက ဦးစားေပးေဆာင္ရြက္သင့္တယ္လို႔
ကြၽန္ေတာ္တို႔ထင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ထင္သလိုမျဖစ္ခဲ့ဘူး။ (၁)ေဒၚလာ
တန္ဖိုးေတာင္မရွိတဲ့ အသက္ကယ္ေဆးေတြကို သူတို႔လက္ထဲအေရာက္ မပို႔ႏိုင္ခဲ့ၾကဘူး။

If you believe that every life has equal value, it’s revolting to learn that
some lives are seen as worth saving and others are not. We said to
ourselves: "This can’t be true. But if it is true, it deserves to be the
priority of our giving."

တကယ္လို႔ သက္ရွိတိုင္းညီမွ်တယ္လို႔ ခင္ဗ်ားယံုၾကည္တယ္ဆိုရင္ တခ်ဳိ႕သက္ရွိေတြ
ကယ္တင္ခံေနရခ်ိန္မွာ တခ်ဳိ႕သက္ရွိေတြ လက္လြတ္ဆံုး႐ႈံးခံေနရတယ္ဆိုတာကို
ခင္ဗ်ားဘယ္လိုနည္းနဲ႔မွ လက္ခံႏိုင္မွာမဟုတ္ဘူး။ "ဒါဟာမျဖစ္ႏိုင္ဘူး။
တကယ္ျဖစ္ခဲ့ရင္ေတာင္ ဒါဟာကြၽန္ေတာ္တို႔ ႀကိဳးစားလုပ္ကိုင္ရမဲ့
ဦးစားေပးအရာျဖစ္တယ္"လို႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေျပာမိတယ္။

So we began our work in the same way anyone here would begin it. We asked:
"How could the world let these children die?"

ဒါေၾကာင့္ လူတိုင္းသိနားလည္ႏိုင္တဲ့လုပ္ ရပ္နဲ႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔
အလုပ္စလုပ္ခဲ့ၾကတယ္။ "ကေလးငယ္ေတြ ေသသြားမွာကို ေလာကႀကီးက ဒီအတိုင္း
လက္ပိုက္ၾကည့္ေနေတာ့မလား?" လို႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ေမးခဲ့တယ္။

The answer is simple, and harsh. The market did not reward saving the lives
of these children, and governments did not subsidize it. So the children
died because their mothers and their fathers had no power in the market and
no voice in the system.

အေျဖက အရမ္းရိုးရွင္းသလို အရမ္းလည္းစူးဝါးေစခဲ့တယ္။ စီးပြါးေရးေစ်းကြက္မွာ
ကေလးငယ္ေတြကို ကယ္တင္တဲ့အလုပ္က အက်ဳိးအျမတ္ရတဲ့ အလုပ္မဟုတ္ခဲ့ဘူး။ အစိုးရကလည္း
ေထာက္ပံ့ေၾကးေတြ ပံ့ပိုးမွာမဟုတ္ဘူး။ ဒီကေလးငယ္ေတြ ေသဆံုးရတာကလည္း သူ႔မိဘေတြက
စီးပြါးေရးနယ္ပယ္မွာ ေနရာမရွိလို႔၊ ႏိုင္ငံေရးမွာ အသံထြက္ႏိုင္ေလာက္တဲ့
အင္အားမရွိလို႔ျဖစ္တယ္။

But you and I have both.

ဒါေပမယ့္ ခင္ဗ်ားနဲ႔ကြၽန္ေတာ္က စီးပြါးေရးမွာေရာ ႏိုင္ငံေရးမွာပါ အင္အားရွိတယ္။

We can make market forces work better for the poor if we can develop a more
creative capitalism – if we can stretch the reach of market forces so that
more people can make a profit, or at least make a living, serving people who
are suffering from the worst inequities. We also can press governments
around the world to spend taxpayer money in ways that better reflect the
values of the people who pay the taxes.

ကြၽန္ေတာ္တို႔က ဒီထက္ေကာင္းတဲ့ေစ်းကြက္နဲ႔ ဆင္းရဲသားေတြအတြက္
အလုပ္လုပ္ႏိုင္တယ္။ တကယ္လို႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔က အရင္းရွင္စနစ္ကို
ဒီထက္ပိုထီထြင္ဖန္ဆင္းႏိုင္ခဲ့ရင္ - ေရာင္းဝယ္ေဖာက္ကားမႈကို
ကြၽန္ေတာ္တို႔ေျပာင္းလဲႏိုင္ခဲ့ရင္၊ လူအမ်ားကို အက်ဳိးအျမတ္ရေစခဲ့ရင္ ဒါမွမဟုတ္
အနည္းဆံုးေတာ့ စားဝတ္ေနေရးဖူလံုေစခဲ့ရင္ ဒါဟာဆိုးဝါးတဲ့မညီမွ်ျခင္းၾကားမွာ
ရွင္သန္ေနသူေတြကို ကူညီရာေရာက္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔က
ကမာၻေပၚကအစိုးရေတြကို သူတို႔ေကာက္ခံထားတဲ့ အခြန္ေငြေတြကို
အခြန္ေဆာင္ထားတဲ့သူေတြ ပိုအက်ဳိးရွိေစတဲ့ေနရာမွာ အသံုးျပဳဖို႔
ဖိအားေပးေတာင္းဆိုႏိုင္တယ္။

If we can find approaches that meet the needs of the poor in ways that
generate profits for business and votes for politicians, we will have found
a sustainable way to reduce inequity in the world. This task is open-ended.
It can never be finished. But a conscious effort to answer this challenge
will change the world.

တကယ္လို႔ ဒီလိုနည္းကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ရွာႏိုင္ခဲ့ရင္ ဆင္းရဲသားေတြကို
ကူညီႏိုင္တဲ့အျပင္ စီးပြါးေရးသမားေတြကိုလည္း အက်ဳိးအျမတ္ရေစႏိုင္တယ္။
ႏိုင္ငံေရးသမားေတြအတြက္ မဲဆႏၵေတြရေစႏိုင္တယ္။ ဒီလိုဆိုရင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔က
ကမာၻေပၚမွာရွိတဲ့ မညီမွ်မႈေတြကို ဆက္လက္ေလ်ာ့ခ်ႏိုင္တဲ့ လမ္းစဥ္တစ္ခုကို
ရွာေဖြေတြ႔ရွိသြားမယ္။ ဒီလိုလုပ္ငန္းစဥ္က အဆံုးရွိႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူး။
အရာအားလံုးကို ၿပီးျပည့္စံုႏိုင္မွာ မဟုတ္ေပမယ့္ ျပည့္ဝတဲ့သိစိတ္နဲ႔
ဒီျပႆနာေတြကို ႀကိဳးပမ္းေျဖရွင္းခဲ့ရင္ ကမာၻႀကီးကိုပါ
ေျပာင္းလဲေစႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။

I am optimistic that we can do this, but I talk to skeptics who claim there
is no hope. They say: "Inequity has been with us since the beginning, and
will be with us till the end – because people just … don’t … care." I
completely disagree.

ဒီကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ကြၽန္ေတာ္က အေကာင္းျမင္သူျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္
ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မဲ့ၿပီး သံသယ မကင္းသူေတြနဲ႔လည္း ကြၽန္ေတာ္ဆံုခဲ့ဖူးတယ္။
"မညီမွ်ျခင္းက လူသားရယ္လို႔ျဖစ္လာတဲ့ ကမာၻဦးေန႔ကတည္းက ရွိခဲ့တယ္။
လူသားေတြေသဆံုးတဲ့ ကမာၻ႔ေနာက္ဆံုးရက္အထိ ရွိေနဦးမွာပဲ။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့
လူသားေတြက ဒီကိစၥကို နည္းနည္းမွ ဂရုမစိုက္ခဲ့လို႔ျဖစ္တယ္"လို႔ သူတို႔ေျပာတယ္။
ဒီလိုအျမင္ကို ကြၽန္ေတာ္လံုးဝ သေဘာမတူႏိုင္ဘူး။

I believe we have more caring than we know what to do with.

ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဂရုမစိုက္တာမဟုတ္ဘဲ ဘယ္လိုလုပ္ရမယ္ဆိုတာကို
ကြၽန္ေတာ္တို႔မသိလို႔ဆိုတာကို ကြၽန္ေတာ္ယံုၾကည္တယ္။

All of us here in this Yard, at one time or another, have seen human
tragedies that broke our hearts, and yet we did nothing – not because we
didn’t care, but because we didn’t know what to do. If we had known how to
help, we would have acted.

အခု ဒီေက်ာင္းဝင္းထဲမွာ ရွိေနသူေတြအားလံုးလည္း တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္မွာ
လူသားေတြရဲ႕အျဖစ္ဆိုးေတြကိုၾကည့္ၿပီး ပူေဆြးဝမ္းနည္းၾကမွာပဲ။ ဒါေပမယ့္
ကြၽန္ေတာ္တုိ႔က ဘာမွမလုပ္ခဲ့ဘူး။ ဒါဟာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဂရုမစိုက္လို႔မဟုတ္ဘူး။
ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဘာလုပ္ရမယ္၊ ဘယ္လိုလုပ္ရမယ္ဆိုတာကို မသိလို႔ျဖစ္တယ္။ တကယ္လို႔
ဘယ္လိုလုပ္မွ အက်ဳိးရွိမယ္ဆိုတာကုိ ကြၽန္ေတာ္တို႔သိခဲ့ရင္
ကြၽန္ေတာ္တို႔ေဆာင္ရြက္ၾကမွာပဲ။

The barrier to change is not too little caring; it is too much complexity.

ကမာၻႀကီးကိုေျပာင္းလဲဖို႔ တားဆီးထားတဲ့ အတားအဆီးတံတိုင္းက လူေတြရဲ႕လ်စ္လ်ဴရွဴမႈ
မဟုတ္ဘူး။ ဒီကမာၻႀကီးက ရႈပ္ေထြးလြန္းလို႔ျဖစ္တယ္။

To turn caring into action, we need to see a problem, see a solution, and
see the impact. But complexity blocks all three steps.

ဂရုစိုက္မႈေတြက လုပ္ေဆာင္မႈအသြင္ေျပာင္းေအာင္ ျပႆနာကိစၥရပ္ကို ကြၽန္ေတာ္တို႔
အရင္ရွာေဖြမယ္၊ ေျဖရွင္းဖို႔ နည္းလမ္းေတြရွာမယ္၊ ေနာက္က်ဳိးဆက္ေတြကုိ
ခန္႔မွန္းမယ္။ ဒါေပမယ့္ ကမာၻႀကီးရဲ႕ရႈပ္ေထြးမႈေၾကာင့္ ဒီလိုအဆင့္ေတြ
လုပ္ႏိုင္ဖို႔ေတာင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ခက္ခဲခဲ့တယ္။

Even with the advent of the Internet and 24-hour news, it is still a complex
enterprise to get people to truly see the problems. When an airplane
crashes, officials immediately call a press conference. They promise to
investigate, determine the cause, and prevent similar crashes in the future.

အင္တာနက္နဲ႔ (၂၄)နာရီလံုး တိုက္ရိုက္ထုတ္လႊင့္တဲ့ သတင္းဌာနေတြရွိေပမယ့္
ျပႆနာရင္းျမစ္ကို လူေတြ အမွန္တကယ္သတိထားႏိုင္ေအာင္ လုပ္ႏိုင္ဖို႔ခဲယဥ္းခဲ့တယ္။
ေလယာဥ္တစ္စင္း ပ်က္က်တဲ့အခ်ိန္ အႀကီးအကဲေတြက ခ်က္ခ်င္းေဆြးေႏြးပဲြတစ္ရပ္
က်င္းပတယ္။ ေလယာဥ္ပ်က္က်တာကို သူတို႔စစ္ေဆးမယ္၊ အေၾကာင္းရင္း စိစစ္မယ္၊
ေနာက္ေနာင္မျဖစ္ပြါးေအာင္ တားဆီးမယ္လို႔ ဂတိေပးၾကတယ္။

But if the officials were brutally honest, they would say: "Of all the
people in the world who died today from preventable causes, one half of one
percent of them were on this plane. We’re determined to do everything
possible to solve the problem that took the lives of the one half of one
percent."

တကယ္လို႔ အဲဒီအႀကီးအကဲေတြက အမွန္ေျပာရဲတယ္ဆိုရင္ သူတို႔က "ဒီကေန႔
ကမာၻေပၚမွာရွိတဲ့ ကာကြယ္တားဆီးလို႔ရတဲ့ ေသဆံုးမႈေတြထဲမွာ (ဝ.၅%)က
ေလယာဥ္ပ်က္က်တဲ့ထဲ ပါသြားခဲ့တယ္။ ဒီ(ဝ.၅%)ေသဆံုးရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကို
ကြၽန္ေတာ္တို႔ႀကိဳးပမ္းၿပီး ေဖာ္ထုတ္ပါမယ္" လို႔ ေျပာပါလိမ့္မယ္။

The bigger problem is not the plane crash, but the millions of preventable
deaths.

ဒါေပမယ့္ ပိုအေရးႀကီးတဲ့အခ်က္က ေလယာဥ္ပ်က္က်တဲ့ ျပႆနာမဟုတ္ဘဲ သန္းေပါင္းမ်ားစြာ
ေသေၾကပ်က္စီးမွာကို ကာကြယ္တားဆီးလို႔ရတဲ့ အခ်က္ပဲျဖစ္တယ္။

We don’t read much about these deaths. The media covers what’s new – and
millions of people dying is nothing new. So it stays in the background,
where it’s easier to ignore. But even when we do see it or read about it,
it’s difficult to keep our eyes on the problem. It’s hard to look at
suffering if the situation is so complex that we don’t know how to help. And
so we look away.

ဘာေၾကာင့္ ေသဆံုးၾကရတယ္ဆိုတာကိုသိဖို႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔မွာ အခြင့္အေရးနည္းခဲ့တယ္။
သတင္းဌာနေတြက သတင္းေၾကညာတယ္။ သန္းေပါင္းမ်ားစြာ ေသဆံုးၾကရမဲ့အျဖစ္က
သတင္းမဟုတ္ပါဘူး။ တကယ္လို႔ သတင္းဌာနေတြက မေၾကညာခဲ့ရင္ ဒီျပႆနာက အလြယ္တကူ
လ်စ္လ်ဴရွဴခံရတယ္။ ေနာက္ၿပီး ကြၽန္ေတာ္တို႔က ဒီျပႆနာကို
မ်က္ျမင္ကိုယ္ေတြ႔ႀကံဳတယ္ ဒါမွမဟုတ္ သတင္းေတြကို ဖတ္ရူမိၾကတဲ့အခါ
ဆက္ၾကည့္ႏိုင္စြမ္း မရွိခဲ့ၾကဘူး။ တစ္ျခားလူ ဆင္းရဲဒုကၡေရာက္ေနတာကို
မၾကည့္ရက္ခဲ့ၾကဘူး။ ေနာက္ၿပီး ျပႆနာရႈပ္ေထြးလြန္းတာေၾကာင့္ သူတို႔ကိုဘယ္လို
ကူညီရမယ္ဆိုတာကို ကြၽန္ေတာ္တို႔လံုးဝ မသိခဲ့ဘူး။ ဒါနဲ႔ပဲ ကြၽန္ေတာ္တို႔
မ်က္ႏွာလဲႊလိုက္ၾကတယ္။

If we can really see a problem, which is the first step, we come to the
second step: cutting through the complexity to find a solution.

ျပႆနာအရင္းအျမစ္ကို ကြၽန္ေတာ္တို႔တကယ္သိခဲ့ရင္ ပထမေျခလွမ္းစမယ္၊
ေနာက္ဒုတိယေျခလွမ္း ဆက္မယ္။ ဒီလိုနဲ႔ ရႈပ္ေထြးတဲ့ ျပႆနာၾကားက
ေျဖရွင္းႏိုင္တဲ့နည္းကို ရွာေဖြၾကမယ္။

Finding solutions is essential if we want to make the most of our caring. If
we have clear and proven answers anytime an organization or individual asks
"How can I help?," then we can get action – and we can make sure that none
of the caring in the world is wasted. But complexity makes it hard to mark a
path of action for everyone who cares — and that makes it hard for their
caring to matter.

တကယ္လို႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ ဂရုစိုက္မႈေတြ အေကာင္အထည္ေပၚေအာင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔က
ေျဖရွင္းႏိုင္တဲ့နည္းကို မရမကရွာေဖြရမယ္။ တကယ္လို႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔မွာ
ရွင္းလင္းျပတ္သားၿပီး သက္ေသျပႏိုင္တဲ့ အေျဖတစ္ခုရွိခဲ့ရင္
တျခားအဖဲြ႔အစည္းကျဖစ္ျဖစ္၊ လူတစ္ေယာက္ပဲျဖစ္ျဖစ္ သံသယအေမးနဲ႔ ကြၽန္ေတာ္တု႔ိကို
"ဘယ္လို အကူအညီေပးရမလဲ?"လို႔ေမးတဲ့အခါ ကြၽန္ေတာ္တို႔လုပ္ငန္းစလုိ႔ ရပါၿပီ။
ကမာၻေပၚမွာရွိတဲ့ လူေတြရဲ႕ဂရုစိုက္မႈေတြ အလာဟသမျဖစ္ေစဘူးလို႔ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔
အာမခံလို႔ရၿပီ။ ဒါေပမယ့္ ကမာၻႀကီးရဲ႕ရႈပ္ေထြးျခင္းက ေမတၱာ၊ ကရုဏာရွိသူတိုင္း
အက်ဳိးရွိရွိလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ဖို႔ကို ခဲယဥ္းေစခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ လူသားေတြရဲ႕
ဂရုစိုက္မႈေတြ တစ္ျခားလူအေပၚ ထိေရာက္ဖို႔ဆိုတာ ခက္ခဲခဲ့တယ္။

Cutting through complexity to find a solution runs through four predictable
stages: determine a goal, find the highest-leverage approach, discover the
ideal technology for that approach, and in the meantime, make the smartest
application of the technology that you already have — whether it’s something
sophisticated, like a drug, or something simpler, like a bednet.

ရႈပ္ေထြးမႈၾကားထဲက ေျဖရွင္းနည္းရွာေတြ႔ဖို႔ အဆင့္ေလးဆင့္ကို ျဖတ္သန္းရပါတယ္။
တိက်တဲ့ပန္းတိုင္နဲ႔ အက်ဳိးအရွိဆံုးလုပ္ေဆာင္ခ်က္ကို ရွာမယ္၊
အဲဒီလုပ္ေဆာင္ခ်က္နဲ႔ ကိုက္ညီမယ့္ နည္းပညာေတြကုိ ထီထြင္မယ္၊ တစ္ဆက္တည္းမွာပဲ
အခုလက္ရွိနည္းပညာေတြကို ဥာဏ္နဲ႔ယွဥ္သံုးမယ္။ အဲဒီလက္ရွိနည္းပညာေတြက
ရႈပ္ေထြးဆန္းျပားတဲ့ေဆးဝါးေတြ ျဖစ္ႏိုင္သလို အရိုးရွင္းဆံုးက
ျခင္ေထာင္လည္းျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

The AIDS epidemic offers an example. The broad goal, of course, is to end
the disease. The highest-leverage approach is prevention. The ideal
technology would be a vaccine that gives lifetime immunity with a single
dose. So governments, drug companies, and foundations fund vaccine research.
But their work is likely to take more than a decade, so in the meantime, we
have to work with what we have in hand – and the best prevention approach we
have now is getting people to avoid risky behavior.

ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ကူးစက္ေရာဂါက ဥပမာတစ္ခုျဖစ္တယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ရဲ႕
ရည္ရြယ္ခ်က္ပန္းတိုင္က ဒီေရာဂါဆိုးကို လံုးဝပေပ်ာက္ေအာင္ တိုက္ဖ်က္ဖို႔ျဖစ္တယ္။
အက်ဳိးအရွိဆံုး လုပ္ေဆာင္ခ်က္က ကာကြယ္တာျဖစ္တယ္။ အေကာင္းဆံုးနည္းပညာက
တစ္ႀကိမ္ထိုးရံုနဲ႔ တစ္သက္ထိုးစရာ မလိုေတာ့တဲ့ ေဆးမ်ဳိးထီထြင္ရမယ္။ ဒါေၾကာင့္
အစိုးရ၊ ေဆးကုမၸဏီ၊ ရံပုံေငြအဖဲြ႔အစည္းေတြက ေဆးရွာေဖြေရး သုေတသနကို
ကူညီေထာက္ပံ့သင့္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလိုရွာေဖြေရးက ၁ဝႏွစ္အတြင္းမွာေတာင္
ၿပီးဆံုးႏိုင္မွာမဟုတ္လို႔ တစ္ဆက္တည္းမွာပဲ ကြၽန္ေတာ္တို႔က
လက္ရွိနည္းပညာေတြကိုပဲ အသံုးျပဳၾကရတယ္။ လက္ရွိအေကာင္းဆံုး၊ အထိေရာက္ဆံုး
ကာကြယ္ႏိုင္တဲ့နည္းက အႏၱရာယ္က်ေရာက္ေစႏိုင္တဲ့ အျပဳအမႈေတြကို လူသားေတြ
ေရွာင္ၾကဥ္ဖို႔ပဲျဖစ္တယ္။

Pursuing that goal starts the four-step cycle again. This is the pattern.
The crucial thing is to never stop thinking and working – and never do what
we did with malaria and tuberculosis in the 20th century – which is to
surrender to complexity and quit.

ရည္ရြယ္ခ်က္ပန္းတိုင္ကိုေရာက္ဖိ ု႔ ဒီအဆင့္ေလးဆင့္ကို လည္ပတ္သံုးရမယ္။ ဒါဟာ
ပံုစံကြက္တစ္ခုပါ။ အဓိကအခ်က္က ေတြးေတာမႈ၊ လုပ္ေဆာင္မႈေတြ မရပ္နားဖို႔ပါပဲ။
(၂ဝ)ရာစုႏွစ္ကျဖစ္ပြါးခဲ့တဲ့ ငွက္ဖ်ားနဲ႔ တီဘီေရာဂါ အျဖစ္ဆိုးလိုမ်ဳိး
ကြၽန္ေတာ္တို႔အမွားေတြ ထပ္မလုပ္သင့္ေတာ့ဘူး။ အဲဒီတုန္းက ရႈပ္ေထြးမႈေတြေၾကာင့္
ကြၽန္ေတာ္တို႔ အ႐ႈံးေပး စြန္႔လႊတ္ခဲ့ရတယ္။

The final step – after seeing the problem and finding an approach – is to
measure the impact of your work and share your successes and failures so
that others learn from your efforts.

ျပႆနာရင္းျမစ္နဲ႔ ေျဖရွင္းနည္းကို ရွာေဖြသိရွိၿပီးတဲ့ေနာက္ ေနာက္ဆံုးအဆင့္က
အလုပ္အေျခအေန ထိေရာက္မႈရွိမရွိကို ခန္႔မွန္းတာျဖစ္တယ္။ ကိုယ္ေတြ႔ႀကံဳရတဲ့
ေအာင္ျမင္မႈ၊ က်႐ႈံးမႈ အေတြ႔အႀကံဳေတြကို ေျပာဆိုေဝငွေပးျခင္းအားျဖင့္
တစ္ျခားလူေတြလည္း ကိုယ့္ႀကိဳးစားအားထုတ္မႈထဲကေန သင္ခန္းစာ ရယူႏိုင္ပါတယ္။

You have to have the statistics, of course. You have to be able to show that
a program is vaccinating millions more children. You have to be able to show
a decline in the number of children dying from these diseases. This is
essential not just to improve the program, but also to help draw more
investment from business and government.

တကယ္လည္း သင့္ဆီမွာ စာရင္းဇယားေတြ ရွိဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။ သင့္လုပ္ရပ္ေတြက ကေလးငယ္
သန္းေပါင္းမ်ားစြာကို ကာကြယ္ေဆးေတြ ထိုးႏိုင္ခဲ့ေၾကာင္း တစ္ျခားလူကို
ျပသႏိုင္ရမယ္။ ေသဆံုးတဲ့ ကေလးအေရအတြက္ က်ဆင္းသြားေၾကာင္းလည္း တစ္ျခားသူေတြ
သိသင့္ေစပါတယ္။ ဒါဟာ အဓိကေသာ့ခ်က္ျဖစ္တယ္။ ဒါေတြဟာ
လုပ္ငန္းတိုးတက္ေျပာင္းလဲဖို႔သာမက စီးပြါးေရးနယ္ပယ္နဲ႔ အစိုးရဆီကေန
ကူညီေထာက္ပံ့မႈေတြ ပိုရေစႏိုင္ပါတယ္။

But if you want to inspire people to participate, you have to show more than
numbers; you have to convey the human impact of the work – so people can
feel what saving a life means to the families affected.

ဒါေပမယ့္ ဒါနဲ႔တင္မလံုေလာက္ဘဲ သင့္လုပ္ရပ္ထဲ လူေတြပါဝင္ႏိုင္ေအာင္
သင္ဆဲြေဆာင္ခ်င္ခဲ့ရင္ ဒီထက္မ်ားတဲ့ ကိန္းဂဏန္းေတြကို သင္ျပသႏိုင္ရမယ္။
လူေတြကို အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းေစတဲ့ လုပ္ရပ္ကို ျပႏိုင္ရမယ္။ ဒါမွ လူေတြက
အသက္တစ္ေခ်ာင္း ကယ္တင္ခံရတာဟာ ဒုကၡဆင္းရဲၾကားက မိသားစုအတြက္ ဘယ္ေလာက္
အဓိပၸါယ္ရွိတယ္ဆုိတာကို သိရွိခံစားႏိုင္မွာျဖစ္တယ္။

I remember going to Davos some years back and sitting on a global health
panel that was discussing ways to save millions of lives. Millions! Think of
the thrill of saving just one person’s life – then multiply that by
millions. … Yet this was the most boring panel I’ve ever been on – ever. So
boring even I couldn’t bear it.

လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္က ဆြတ္စလန္ Davosမွာလုပ္တဲ့ ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖဲြ႔အစည္းရဲ႕
အစည္းအေဝးတစ္ခုကို ကြၽန္ေတာ္တက္ေရာက္ခဲ့တယ္။ အစည္းအေဝးက
သန္းေပါင္းမ်ားစြာေသာအသက္ကို ဘယ္လို ကယ္တင္မလဲဆိုတာကို ေဆြးေႏြးဖို႔ျဖစ္တယ္။
သန္းေပါင္းမ်ားစြာတဲ့! စဥ္းစားၾကည့္ပါ။ လူ႔အသက္တစ္ေခ်ာင္းကို ကယ္တင္ရံုနဲ႔
လူကို စိတ္လႈပ္ရွား ဝမ္းသာေစခဲ့ၿပီ။ အခုေတာ့ အဲဒီစိတ္လႈပ္ရွားမႈေတြကို
အဆသန္းေပါင္းနဲ႔ ေျမႇာက္ရမွာျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ကံမေကာင္းတာက ဒီအစည္းအေဝးဟာ
ကြၽန္ေတာ္တက္ေရာက္ခဲ့ဖူးတဲ့ အစည္းအေဝးေတြထဲက ပ်င္းစရာအေကာင္းဆံုး
အစည္းအေဝးျဖစ္ခဲ့တယ္။ ကြၽန္ေတာ္ဆက္ၿပီး သည္းခံနားေထာင္ႏိုင္စြမ္း မရွိေအာင္
ပ်င္းစရာေကာင္းခဲ့တယ္။

What made that experience especially striking was that I had just come from
an event where we were introducing version 13 of some piece of software, and
we had people jumping and shouting with excitement. I love getting people
excited about software – but why can’t we generate even more excitement for
saving lives?

အဲဒီအေတြ႔အႀကံဳကို ကြၽန္ေတာ္လြယ္လြယ္နဲ႔ ေမ့မရခဲ့ဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့
အဲဒီအစည္းအေဝး မတိုင္ခင္မွာပဲ ေဆာ့ဝဲလ္တစ္ခုရဲ႕ version13ကို ကြၽန္ေတာ္တို႔
ထုတ္လႊင့္ျဖန္႔ခ်ီႏိုင္ခဲ့တယ္။ အဲဒီမွာ လူေတြဟာ စိတ္ဓာတ္တက္ၾကြၿပီး
ေအာ္ဟစ္ခုန္ေပါက္ခဲ့ၾကတယ္။ ေဆာ့ဝဲလ္တစ္ခုေၾကာင့္ လူေတြတက္ၾကြၿပီး
ဝမ္းသာပီတိျဖစ္တာကို ကြၽန္ေတာ္သေဘာက်တယ္။ ဒါေပမယ့္ ကြၽန္ေတာ္တို႔က
လူ႔အသက္ေတြကယ္တင္ၿပီး ဘာေၾကာင့္ လူေတြပိုလႈပ္ရွားတက္ၾကြလာေအာင္
မလုပ္ေဆာင္ခဲ့တာလဲ?

You can’t get people excited unless you can help them see and feel the
impact. And how you do that – is a complex question.

လူေတြ မ်က္ဝါးထင္ထင္ျမင္ေအာင္ ဒါမွမဟုတ္ ခံစားမိေအာင္ မလုပ္ေဆာင္ႏိုင္သေရြ႕
လူေတြ လႈပ္ရွားတက္ၾကြေအာင္ သင္လုပ္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူး။ လုပ္ႏိုင္ေအာင္
ဘယ္လိုလုပ္ရလဲ - ဒါဟာ လြယ္ကူတဲ့ အလုပ္တစ္ခုေတာ့ မဟုတ္ခဲ့ဘူး။

Still, I’m optimistic. Yes, inequity has been with us forever, but the new
tools we have to cut through complexity have not been with us forever. They
are new – they can help us make the most of our caring – and that’s why the
future can be different from the past.

အထက္ကအတိုင္းပဲ ဒီျပႆနာမွာ ကြၽန္ေတာ္ကအေကာင္းျမင္သူျဖစ္တယ္ ။ လူ႔သားေတြရဲ႕
မညီမွ်ျခင္းက ကမာၻဦးတစ္ေလွ်ာက္ ရွိေနခဲ့တယ္ဆိုတာ မမွားပါဘူး။ ဒါေပမယ့္
ရႈပ္ေထြးတာကို လြယ္ကူေအာင္လုပ္ႏိုင္တဲ့ နည္းကိရိယာသစ္ေတြက အခုမွေပၚလာတာပါ။
ဒီနည္းကိရိယာသစ္ေတြက လူသားေတြရဲ႕ စာနာစိတ္ကို ပိုထိေရာက္၊ ပိုအက်ဳိးရွိေအာင္
ကြၽန္ေတာ္တို႔ကို ကူညီေပးႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေတြက အနာဂတ္ကို အတိတ္နဲ႔ မတူေစတာပါပဲ။

ဆက္ပါဦးမည္။ (တရုတ္မွ ျမန္မာသို႔ ျပန္ဆိုပါသည္။ လက္ခံရရွိေသာ ေကာ္မန္႔မ်ားကို
စာၿပီးဆံုးမွ ေဖာ္ျပပါမည္။ ေက်းဇူးတင္ပါသည္။)